Zeer regelmatig wordt gepeild naar het "geheim" van de steeds groeiende belangstelling voor het ”Gregoriaans Festival van Watou”. Die is in de eerste plaats te danken aan het thema zelf: ”gregoriaans”.
Gregoriaans is de meest eerlijke muziekvorm die men zich voorstellen kan. Deze zang brengt een weldoende rust, zelfs als men het Latijn niet begrijpt. Gregoriaans is een universele zang, vijftien eeuwen oud en nog steeds actueel in zeer diverse culturen. Dit komt door het feit dat deze muziek het gemoed van iedere mens aanspreekt ongeacht of het over vreugde, liefde, zorg, berusting, angst, hoop of vertrouwen gaat. Gregoriaans is de golflengte van het gemoed, die niet in frequenties FM of DAB genoteerd staat; ze beantwoordt perfect aan een grote honger naar een diepere spiritualiteit en innerlijkheid.
Het gregoriaans is het geluid van de stilte. Gregoriaans is geen puur muzikaal gegeven: het bezit iets fascinerends, het heeft iets van het mysterie en bezit ook iets mystieks. Dankzij zijn diepe spiritualiteit en zijn grote innerlijkheid komt het Gregoriaans tegemoet aan een sterke drang naar mentale verdieping. Voor velen is deze zang de echo van de eeuwigheid. De melodieën bevatten een innerlijke, bijna ongrijpbare schoonheid en zijn als het ware onvervalste iconen van de tekst. Muziek en tekst vormen een hechte symbiose.
Als liturgische zang is het gregoriaans bijzonder rijk: het is zintuiglijk, het houdt van stilte, het vraagt geen verbaliteit en het bezit een sterke mystieke kracht. Sacraliteit en schoonheid zijn in het gregoriaans perfect geïntegreerd zodat deze zang kan worden beschouwd als een fresco, mozaïek of een icoon, die de voorafbeelding is van de Eeuwige Schoonheid.
Watou op de golven van het musicologisch reveil van het gregoriaans
Musicologisch vertoont het Gregoriaans een sterk opgaande lijn. Het merendeel van de koren die zullen deelnemen, beweegt zich op professioneel of semiprofessioneel niveau of is ontstaan in muziekhogescholen. Twintig groepen zijn professionele ensembles of hebben hun thuisbasis in conservatoria of muziekcentra. Dit verhoogt het globale muzikale niveau aanzienlijk.
Het gregoriaanse repertoire mag dan “eeuwenoud” zijn, het zingen en beluisteren ervan is “verrassend jong”.
Enerzijds stelt men bij het grote publiek, in binnen- en buitenland, een herontdekking vast van de meditatieve kracht en de muzikale verhevenheid van het gregoriaans. Anderzijds gaat het muzikale uitvoeringsniveau, zowel bij amateurgroepen als bij semiprofessionele en professionele schola’s er wereldwijd met rasse schreden op vooruit. In talrijke muziekhogescholen en conservatoria wordt zeer hard gewerkt aan de studie en de analyse van de oudste handschriften. Deze bevindingen krijgen dan ook hun toepassing in de muzikale koorpraktijk bij talrijke nieuwe ensembles die zich toeleggen op gregoriaans en vroege polyfonie.
De initiatiefnemers hebben aandacht voor deze beide fenomenen en hebben een internationaal ontmoetings- en presentatieforum in het leven geroepen waar deze muzikale verworvenheden en nieuwe inzichten inzake interpretatie aan het brede publiek kunnen worden voorgesteld. Het Festival van Watou heeft hierdoor een bijzondere plaats en positie verworven die nergens anders bestaat.